شخصیت چیست؟
برای کلمه ی (شخصیت)که درصحبتهای روزانه خودآنهارازیاداستعمال میکنیم تعبیرهای مختلفی وجودداردمعنای معمولی آن عبارت است از انچه که یک شخص درزمان سابق بوده،درحال است وانچه درآینده خواهدبودولکن درفن روانشناسی عبارت است ازکلیه چیزهایی که وجودفردی راتشکیل می دهدازقبیل دست وپاومغزوقلب واستخوان واعصاب وفکروکلیه احساسات شخص مثل عشق ونفرت ومحبت وقدرت وضعف حافظه وقوه دراکه و…ولی این دوتعبیربرای شخصیت اشکال بزرگی داردئآن اینکه بنابرهردوتعبیرفکروبدن(روح وجسم)جداومجزاازهم فرض شده است به طوری که هیچ یک ازفکروبدن دریکدیگرتاثیرمتقابل ندارنددرحالی که درعلم طب ثلبت شده است که وضع فکری یک فردبه توسط رشته های بسیارقوی باوضع بدنی انسان ارتباط کامل داشته وتمام فعالیت های بدن تحت تاثیروضع فکری می باشند.
روانشناسان شخصیت انسان رابه سه قسمت متمایز(قسمت ناخودآگاه-قسمت خودآگاه ووجدان)تقسیم کرده اندوخویشتن شناسی رابرروی این سه پایه قرارداده اند.
خوداگاه عبارت است ازان قسمت فعالیت فکری -خویشتن شناسی تالیف دکتر(ویلیام سبی مینجر)آمریکایی ترجمه هوشنگ مستوفی درتاریخ 1333شمسی
مااست که ازوجودآنهاآگاهیم وناخودآگاه عبارت است از آن قسمت ازفعالیت فکری مااست که بدون اراده واطلاع ،انجام یافته کاملاازکنترل انسان خارج است.
وجدان عبارت است ازنیرویی است دردرون انسان که دراثرتعالیم وتکالیف موجوددراجتماع وباملاحظه نمونه های خوب وبدی که به افرادآموخته میشود تشکیل میگرددوازمهمترین اجزاءشخصیت انسان به شمارمی رود.
وظیفه ی این نیروی عظیم درونی جلوگیری ازارتکاب اعمال زشت وناشایست میباشد.
وجدان چون پاسبان مقتدروباوفایی است که درمسیرآرزوهاوآمال قسمت ناخودآگاه که بافشارزیادی میخواهندابرازوجودنمایندبه مقاومت پرداخته مانع اظهاروجودبرخی ازآرزوهای ناخودآگاه که به حال اجتماع باشخص مضراست می گردد.
این آرزوهای رانده شده دوباره به منبع اصلی خود(وادی ناخودآگاه)بازگشت می نمایندوگاهی اوقات این ارزوهاواحساسات درونی رانده شده به صورت رفتارهای غیرارادی ازقبیل عشق ومحبت ونفرت و…درافرادبروزمیکنند.مساله ی مهم واساسی دراین مرحله این است که وجدان انسان ها یعنی آن پاسبان مقتدروباوفادربرابرشهوات وتمایلات قوای نفسانی که عامل اصلی انحراف انسان هامی باشندمغلوب واقع نشودوچون چراغ روشن ،صفحه ی دل وقلب انسان هاراتااعماق آن روشن وزنده نگه دارد.ودراین مرحله است که اسلام ازطریق ارشادوراهنمایی وتقویت وجدان به کمک آن می آیدتاوجدان بتوانددربرابرقوای غضبیه وشهویه وسایرتمایلات نفسانی منحرف کننده مقاومت کند.
وطریق مقاومت انسان دربرابرعوامل گناه وانحراف تنهاوقتی است که حالت تقواوترس ازخداوایمان کامل نسبت به اودراعماق روح هرانسانی وجودداشته باشداین جااست که نقش سازنده تقوادررشدشخصیت انسان به خوبی اشکارمی گردد.
حال باید دید این حالت بازدارنده ازانحراف درباطن انسان هابه نام تقواچیست؟ودیدگاه اسلام وقران درباره ان کدام است؟